برخی افراد را می بینیم که در ناحیه جلوی گلو ، درست زیر خرخره ، دارای تورم قابل مشاهده ای هستند و در ناحیه گلوی خود احساس سفتی می کنند. بعلاوه ، صدای آن ها خشن بوده و رگ گردن آن ها متورم است. حتی در برخی مواقع این افراد با دشواری هایی در تنفس ، سرفه کردن و بلعیدن غذا مواجه می شوند. این موارد و بسیاری موردهای دیگر می توانند بعنوان علائم بیماری گواتر محسوب شوند که علاوه بر مشکلات مرتبط با سلامت ، به دلیل شکل ظاهری نامطلوب ، مشکلات ظاهری را به وجود آورده و به طور کلی کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهند. راز جراحی ، دوستدار و حامی سلامت شما ، این بار مجموعه ای کامل و جامع درباره این بیماری را برای شما گردآوری کرده تا با مطالعه آن و برداشتن قدم صحیح در مسیر پیشگیری و درمان ، شما را در حفظ سلامت تان یاری رسانده باشد.
در ابتدا بهتر است بدانید بیماری گواتر یک بیماری منشاء گرفته از غده تیروئید است بنابراین به جاست که در ابتدای راه ، با نحوه عملکرد این غده آشنا شوید. غده تیروئید ، غده تولید کننده دو هورمون به نام های تری یودوتیرونین (T-3 ) و تیروکسین (T-4) می باشد. وقتی تیروئید این هورمون ها را در جریان خون آزاد می کند، آن ها نقش های متعددی را در اجرای عملکردهای مختلف بدن ایفا می کنند. برخی از عملکردهای این دو هورمون ، شامل موارد زیر می باشد:
- تبدیل غذا به انرژی
- تنظیم دمای بدن
- تنظیم ضربان قلب
- تنظیم فشار خون
- کنترل عملکرد سایر هورمون های بدن
- کنترل رشد در طول کودکی
غده تیروئید کلسی تونین را نیز تولید می کند. کلسی تونین ، هورمونی است که به تنظیم مقدار کلسیم در خون کمک می کند.
علت بیماری گواتر چیست؟
برخی فاکتورهایی که عملکرد و رشد تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهند، می توانند باعث بروز گواتر شوند. برخی از این علل شامل موارد زیر می باشد :
کمبود ید : ید برای تولید هورمون های تیروئید الزامی می باشد. اگر شخصی در رژیم غذایی خود ید به میزان کافی دریافت نکند ، تولید هورمون افت پیدا کرده و غده هیپوفیز به تیروئید سیگنال هایی برای تولید بیشتر هورمون را ارسال می کند. افزایش سیگنال های ارسالی ، باعث رشد تیروئید و شکل گیری این بیماری می شود.
بیماری هاشیموتو : این بیماری یک ناهنجاری خود ایمن و بیماری است که در اثر حمله سیستم ایمنی به بافت های سالم اتفاق می افتد. به این ترتیب ، بافت های آسیب دیده و ملتهب تیروئید ، هورمون کافی تولید نمی کنند. وقتی غده هیپوفیز این کمبود را شناسایی کرده و دستور تولید بیشتر هورمون را به غده تیروئید می دهد ، غده تیروئید سطح فعایت خود را افزایش داده و بزرگ می شود .
بیماری گریوز : ناهنجاری خود ایمن دیگر ، بیماری گریوز نامیده می شود و زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی پروتئینی را که شبیه TSH است تولید می نماید. این پروتئین تیروئید را به تولید بیشتر هورمون تحریک کرده و در نتیجه باعث بزرگ شدن این غده می شود.
سرطان تیروئید : سرطان تیروئید اغلب در مقایسه با سایر انواع سرطان از رواج کمتری برخوردار بوده و قابل درمان است ولی می تواند به عنوان یک عامل محرک شکل گیری بیماری گواتر محسوب شود.
بارداری : هورمون تولید شده در طول بارداری ، گنادوتروپین کوریونیک ، می تواند باعث فعالیت بیش از حد غده تیروئید و ایجاد این بیماری شود.
علائم گواتر
وقتی بیماری گواتر خیلی بزرگ می شود، به صورت یک تورم در گردن دیده می شود. این بیماری معمولاً بدون درد می باشد ولی می تواند باعث بروز علائم ناشی از فشار از قبیل موارد زیر شود:
- ناتوانی در بلعیدن
- ناتوانی در نفس کشین
- ناتوانی در سرفه کردن
- تغییر در صدا
انواع بیماری گواتر
با توجه به متفاوت بودن علل بروز این بیماری ، انواع مختلفی از آن نیز وجود دارد که عبارتند از :
- گواتر آندمیک
این نوع از بیماری گواتر در اثر کمبود ید ، ماده معدنی لازم برای تولید هورمون های تیروئید بوجود می آید. افرادی که به این نوع ناهنجاری مبتلا می شوند معمولاً در نواحی زندگی می کنند که در آن کمبود ید وجود دارد.
- گواتر اسپوردیک
علت بروز گواتر اسپوردیک یا غیر توکسیک معمولاً نامعلوم است. گاهی این بیماری در اثر داروهایی از قبیل لیتیوم ایجاد می شود. لیتیوم برای درمان ناهنجاری هایی از قبیل ناهنجاری دو قطبی مورد استفاده قرار می گیرد. نوع غیر توکسیک بر روی تولید هورمون تیروئید اثر نمی گذارند و به این ترتیب ، تیروئید می تواند عملکرد خود را به شکلی صحیح انجام دهد.
چگونه گواتر را تشخیص دهیم؟
تست های متعددی وجود دارد که می توان برای تشخیص و ارزیابی بیماری گواتر مورد استفاده قرار داد. این تست ها عبارتند از :
- آزمایش فیزیکی : پزشک می تواند با لمس کردن ناحیه گردن و بررسی علائم ، به شما بگوید که آیا غده تیروئید شما بیش از حد رشد کرده و شما دچار این بیماری شده اید.
- تست هورمون : این تست خون ، سطوح هورمون تیروئید را اندازه گیری می کند و به شما می گوید که آیا این غده به خوبی کار می کند یا خیر.
- تست آنتی بادی : این تست خون به بررسی برخی آنتی بادی های خاصی می پردازد که در انواع خاصی از بیماری گواتر تولید می شوند. یک آنتی بادی توسط گلبول های سفید خون ساخته می شود. این آنتی بادی ها به مبارزه با مهاجم هایی می شوند که باعث بروز بیماری یا عفونت در بدن می شوند.
- سونوگرافی تیروئید : سونوگرافی فرایندی است که امواج صوتی با فرکانس بالا را به بافت های بدن می فرستد. امواج بازتابیده شده به شکل تصاویر ویدیویی در آورده می شوند. سونوگرافی غده تیروئید اطلاعات مفیدی را در خصوص اندازه غده ارائه داده و در صورت وجود ندول ها آنها را شناسایی می کند.
- اسکن تیروئید : این تست تصویر برداری اطلاعاتی را در خصوص اندازه و عملکرد غده تیروئید ارائه می دهد. در این تست ، مقدار کمی ماده رادیواکتیو در یک رگ برای تولید تصاویر تزریق شده و تصاویر تولید شده بر روی صفحه نمایشگر نشان داده می شوند. این تست به دلیل استفاده از مواد رادیو اکتیو ، زیاد توصیه نمی شود ولی با توجه به اینکه در برخی موارد خاص ، این تست تنها تست کارآمد محسوب می شود ، بنا به تشخیص بهترین متخصص غدد ، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
- اسکن ام آر آی : اگر گواتر بسیار بزرگ باشد یا در قفسه سینه پخش شده باشد ، اسکن های ام آر آی یا سی تی اسکن برای اندازه گیری سایز و میزان انتشار این ناهنجاری مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
درمان بیماری گواتر
درمان گواتر به اندازه آن ، علائم و علل پایه بستگی دارد. اگر این بیماری کوچک باشد و عملکرد غده تیروئید شما نیز بدون مشکل باشد ، پزشک توصیه می کند که دست نگه دارید و چک آپ های نرمال را انجام دهید.
۱ . درمان با دارو
دارو برای بیماری گواتر شامل یکی از موارد زیر می باشد:
- دارو برای افزایش تولید هورمون
- دارو برای کاهش تولید هورمون
- دارو برای فعالیت های هورمونی
- دارو برای مدیریت درد
۲ . جراحی برای درمان گواتر
گاهی برای برداشتن کل یا بخشی از غده تیروئید از جراحی برای درمان استفاده می شود. مشکلات قابل درمان با این روش شامل موارد زیر می باشد:
- ناتوانی در نفس کشیدن و بلعیدن غذا
- درمان ندول های تیروئید که باعث پرکاری غده تیروئید می شود.
- سرطان تیروئید
۳ . درمان بیماری گواتر با ید رادیواکتیو
ید رادیواکتیو درمانی برای غده تیروئید پر کار می باشد. دوز ید رادیواکتیو به صورت خوراکی مصرف می شود. تیروئید با دریافت این ماده سلول های بیمار را در تیروئید تخریب می کند. درمان تولید هورمون را کاهش کرده و حذف می کند و به این ترتیب اندازه گواتر کوچک می شود.
درمان خانگی گواتر
باید بدانید که درمان های خانگی تنها روش های کمکی درمان بیماری گواتر بوده و نمی توان از آنها به عنوان جایگزینی برای داورها استفاده نمود. در اینجا به ذکر برخی درمان های خانگی این بیماری می پردازیم:
- آب لیمو
لیمو که منبع غنی ویتامین C و حاوی ویژگی های ضد سرطان است ، میوه ای که دارای مزیت های بسیاری برای سلامت می باشد. لیموترش به کاهش وزن کمک می کند و سلامت بدن را با کاهش دادن سطح کلسترول های مضر و پیشگیری از سنگ کلیه ، بهبود می بخشد. این میوه به بهبود گوارش کمک کرده و در داشتن پوست درخشان مفید است. آب لیمو از طریق از بن بردن سموم جمع شده در بدن در اثر عفونت ، به درمان این ناهنجاری کمک می کند.
- روغن کاستور یا کرچک
استفاده از این روغن در از دست رفتن آب و رطوبت پوست مفید بوده و به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می کند. این ماده علاوه بر کاهش التهاب به کاهش تورم در بیماری گواتر کمک کرده و در سم زدایی کبد نیز مفید است.
- زردچوبه
زردچوبه ادویه ای است که خاصیت های بهبود دهندگی بسیاری دارد و می تواند تورم غده تیروئید را کاهش دهد. مقداری آب در ماهی تابه بریزید و زرد چوبه را به آن اضافه کنید. ۵ الی ۱۰ دقیقه آن را هم بزنید تا خمیر غلیظی به دست آید. سپس مقداری فلفل به آن اضافه کرده و آن را خوب به هم بزنید. سپس مقداری روغن به آن اضافه کنید و بگذارید خنک شود. روزی دوبار هر بار به اندازه یک قاشق چایخوری از آن میل کنید.
- سیر
سیر باعث تجریک تولید گلوتاتیون در بدن می شود. این ماده حاوی سلنیوم می باشد که برای عملکرد صحیح غده تیروئید مورد نیاز است.
گواتر بارداری چیست؟
پزشکان معمولاً قبل از بارداری و در طول آن تیروئید بانوی باردار را آزمایش نمی کنند مگر اینکه فرد دچار مشکلات جدی از قبیل بیماری گواتر باشد. در چنین شرایطی حتماً پزشک خود را در جریان بگذارید. علائم تیروئید در طول زمان در طی یک مدت زمان طولانی نمایان می شوند. در صورت ابتلا به این بیماری در طول دوره بارداری ، پزشک تست های فیزیکی و تست خون را برای بررسی وضعیت تجویز می کند. در طول دوره بارداری ، پزشک با تحت کنترل قرار دادن این غده ، یک دوره بارداری بی خطر را برای بیمار ، رقم می زند.
چه مواد غذایی برای گواتر مفید است؟
هرچند علت ناهنجاری های تیروئید از قبیل گواتر تا حد زیادی نامعلوم می باشد ، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد برخی غذاها به عملکرد بهتر تیروئید کمک می کند. در اینجا فهرستی از غذاهای مفیدی وجود دارد که با افزودن آنها به رژیم غذایی تان می توانید به عملکرد بهتر غده تیروئید و جلوگیری از بیماری گواتر کمک می کند.
- جلبک دریایی کباب شده
- آجیل شور
- ماهی کباب شده
- لبنیات
- تخم مرغ تازه
افزودن این مواد غذایی در رژیم غذایی می تواند به درمان گواتر و کمک به عملکرد غده تیروئید مفید واقع شود.
بیماری گواتر و ریزش مو
ناهنجاری های غده تیروئید می تواند باعث ریزش مو شود. ریزش مو ، می تواند شما را درگیر مسائلی از قبیل نیاز به کاشت مو برای نجات از شکل نامطلوب ظاهری موها گرداند. اینجاست که برای پیشگیری از بروز مشکلاتی از این دست ، باید برای درمان ناهنجاری تیروئید از جمله گواتر اقدام کنید. البته برخی داروهای درمان ناهنجاری های تیروئید نیز در موارد نادر می تواند باعث ریزش مو شود . البته گفتن این مطلب که آیا ریزش مو به مصرف داروها ارتباط دارد یا ماحصل ناهنجاری های قبلی تیروئید است ، اندکی دشوار می باشد.
آیا گواتر خطرناک است؟
بیماری گواتر یک بیماری نسبتاً رایج می باشد. حدوداً ۵ درصد از آمریکای ها به این بیماری دچار هستند. این بیماری معمولاً خطرناک محسوب نمی شود مگر علت پایه بزرگ شدن غده تیروئید ، سرطان تیروئید باشد. شناسایی علت این ناهنجاری بسیار حائز اهمیت است.
