دیابت ، یک بیماری متابولیک است که باعث بروز قند خون بالا می شود. هورمون انسولین ، قند را جهت ذخیره سازی و مصرف بعنوان منبع انرژی ، از خون به سلول ها می رساند. در زمان ابتلا ، بدن شما دیگر قادر به ساختن انسولین به اندازه کافی نمی باشد یا نمی تواند انسولینی که تولید می کند را به درستی مورد استفاده قرار دهد. قند خون بالای ناشی از این بیماری، می تواند به اعصاب ، چشم ها ،کلیه و سایر اندام ها آسیب بزند. در ادامه مقاله ، راز جراحی ، شما را با انواع دیابت ، پیشگیری ، تشخیص و درمان آن ، آشنا خواهد کرد.
انواع دیابت
- دیابت نوع ۱
که یک بیماری خود ایمن است. سیستم ایمنی بدن ، به سلول ها در پانکراس ، جایی که انسولین در آنجا ساخته می شود ، حمله کرده و آنها را از بین می برد. علت این حمله ، هنوز معلوم نیست. در حدود ۱۰ درصد افراد مبتلا به این بیماری، دارای دیابت نوع ۱ هستند.
- دیابت نوع ۲
زمانی رخ می دهد که بدن در برابر انسولین مقاوم می شود و سطح قند در خون بالا می رود.
- پیش دیابت
زمانی اتفاق می افتد که قند خون ، بالاتر از سطح نرمال است ولی سطح آن برای تشخیص نوع ۲ ، به اندازه کافی ، بالا نیست.
- دیابت بارداری
قند خون در دوره بارداری بالا می رود. هورمون های مسدود کننده انسولین تولید شده توسط جفت ، باعث بروز این نوع می شود.
هر نوع دیابت دارای علائم ، علل و درمان های منحصر به فرد خود می باشد.
علائم دیابت
علائم دیابت در اثر بالا رفتن قند خون بوجود می آیند.
علائم عمومی این بیماری شامل موارد زیر می باشد:
- افزایش احساس گرسنگی
- افزایش احساس تشنگی
- کاهش وزن
- تکرر ادرار
- تار شدن بینایی
- احساس خستگی شدید
- دردهایی که بهبود پیدا نمی کنند
علائم دیابت در مردان
علاوه بر علائم عمومی ، دیابت در مردان ، با کاهش تحریکات جنسی ، نقص عملکرد نعوظ ( ED ) ، و قدرت عضلانی ضعیف ، همراه می باشد.
علائم دیابت در زنان
زنان مبتلا به این بیماری علاوه بر علائم عمومی ، دارای علائمی از قبیل عفونت های مجاری ادرار ، عفونت مخمری واژینال ، خشکی و احساس خارش در پوست نیز می باشند.
علائم دیابت نوع ۱ شامل موارد زیر است:
- احساس گرسنگی شدید
- احساس تشنگی شدید
- کاهش وزن ناخواسته
- تکرر ادرار
- تاری دید
- خستگی
همچنین گاهی تغییر در حالات و خلق و خوی رفتاری نیز اتفاق می افتد.
علائم دیابت نوع ۲ ، شامل موارد زیر می باشد:
- افزایش احساس گرسنگی
- افزایش احساس تشنگی
- افزایش ادرار
- تاری دید
- خستگی
- دردی که به کندی بهبود پیدا می کند
نوع ۲ می تواند باعث بازگشت عفونت نیز شود. علت ، بالا رفتن سطح گلوگز و دشوار شدن شرایط برای بهبود یافتن می باشد.
علائم دیابت بارداری
اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری ، علائمی را بروز نمی دهند. این مشکل اغلب در طول تست قند خون یا تست تحمل گلوگز خوراکی تشخیص داده می شود که معمولاً بین هفته های بیست و چهارم تا تا بیست و هشتم انجام می شود.
در موارد نادر ، یک زن مبتلا به دیابت بارداری ، افزایش تشنگی و ادرار را نیز تجربه خواهد کرد.
علل دیابت
علل مختلفی با هر نوع دیابت ، در ارتباط است.
- علل دیابت نوع ۱
پزشکان دقیقاً نمی دانند چه چیزی علت نوع ۱ است. در برخی موارد ، سیستم ایمنی بدن ، به اشتباه ، سلول های بتا تولید کننده انسولین در پانکراس را مورد حمله قرار داده و از بین می برد.
ژن ها نیز در برخی افراد ، ایفای نقش می کنند. همچنین این احتمال وجود دارد که عوامل ویروسی ، حمله به سیستم ایمنی بدن را موجب شده باشند.
- علل دیابت نوع ۲
نوع ۲ از ترکیبی از فاکتورهای ژنتیکی و سبک زندگی منشاء می گیرد. چاقی و اضافه وزن ، خطر ابتلا را افزایش می دهد. وزن زیاد خصوصاً در ناحیه شکم ، باعث می شود که سلول ها در برابر تاثیرات انسولین بر روی قند خون ، مقاوم تر شوند.
این مشکل ، وراثتی است. اعضای یک خانواده ، احتمالاً همگی دارای ژن هایی هستند که عامل ابتلا به دیابت نوع ۲ و چاقی می باشد.
- علل دیابت باردری
دیابت بارداری ، نتیجه تغییرات هورمونی در دوره بارداری است. جفت ، هورمون هایی را تولید می کند که باعث می شود سلول های زن باردار در برابر تاثیرات انسولین ، از حساسیت کمتری برخوردار باشند. این امر باعث ایجاد قند خون بالا در طول بارداری می شود.
زنانی که در زمان بارداری ، چاق هستند یا در طول دوره بارداری اضافه وزن پیدا می کنند ، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند.
تشخیص دیابت
هر فردی که علائمی از این بیماری دارد یا در معرض خطر بیماری است ، باید تست بدهد. زنان در طول سه ماهه دوم و سوم بارداری ، تست دیابت بارداری را می دهند.
پزشک از این تست های خون برای تشخیص پیش دیابت و دیابت استفاده می کند.
تست گلوکز پلاسما در حالت ناشتا (FPG) قند خون شما را بعد از ۸ ساعت ناشتا بودن اندازه گیری می کند.
تست A1C ، اطلاعات لحظه به لحظه سطوح قند خون شما در طول ۳ ماه قبل را ارائه می دهد.
برای تشخیص دیابت های بارداری ، پزشک سطوح قند خون شما را بین هفته های بیست و چهارم و بیست و هشتم بارداری تان تست خواهد کرد.
در طول تست چالش گلوکز ، قند خون شما یک ساعت بعد از نوشیدن یک مایع شیرین ، تست می شود.
در طول تست تحمل گلوکز ۳ ساعته قند خون شما بعد از ناشتا بودن در طول شب و بعد از نوشیدن یک مایع شیرین ، تست می شود.
هر قدر این بیماری زودتر در شما تشخیص داده شود ، می توان درمان را نیز زودتر آغاز نمود.
فاکتورهای خطر دیابت
برخی فاکتورهای خاص ، خطر ابتلا را افزایش می دهند.
فاکتورهای خطر دیابت نوع ۱
اگر شما کودک یا نوجوان باشید ، یک خواهر یا برادر مبتلا به نوع ۱ داشته باشید یا حامل ژن های خاصی باشید که با بیماری در ارتباط هستند ، بیشتر در معرض خطر ابتلا به نوع ۱ قرار دارید.
فاکتورهای خطر دیابت نوع ۲
اگر یکی از فاکتورهای زیر در شما وجود داشته باشد ، احتمال ابتلا به نوع ۲ افزایش می یابد:
- اضافه وزن داشته باشید.
- سن شما ۴۵ سال یا بیشتر باشد.
- خواهر یا برادر شما مبتلا به نوع ۲ باشد.
- از نظر فیزیکی ، فعال نباشید.
- دیابت بارداری را تجربه کرده باشید.
- پیش دیابت داشته باشید.
- فشار خون بالا ، کلسترول بالا یا تری گلیسیرید بالا داشته باشید.
فاکتورهای خطر دیابت بارداری
اگر یکی از فاکتورهای زیر در مورد شما صحیح باشد ، خطر ابتلا به دیابت بارداری افزایش می یابد:
- اضافه وزن داشته باشید.
- سن شما بالای ۲۵ سال باشد.
- در طول بارداری قبلی نیز دیابت بارداری را تجربه کرده باشید.
- نوزادی را به دنیا بیاورید که وزن او بیش از ۴ کیلوگرم باشد.
- دارای سابقه خانوادگی نوع ۲ باشید.
- به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشید.
عوارض دیابت
قند خون بالا به اندام ها و بافت ها در سراسر بدن آسیب می زند. هر قدر قند خون بالاتر باشد و مدت بیشتری از عمر خود را با آن سپری کرده باشید ، خطر بروز عوارض و مشکلات نیز بیشتر خواهد بود.
عوارض و مشکلات مرتبط با این بیماری ، شامل موارد زیر می باشد:
- بیماری قلبی ، حمله قلبی ، سکته
- نوروپاتی
- نفروپاتی
- رتینوپاتی و از دست رفت بینایی
- از دست رفتن شنوایی
- آسیب دیدن پا از قبیل عفونت و دردی که بهبود پیدا نمی کند
- مشکلات پوستی از قبیل عفونت های باکتریایی و قارچی
- افسردگی
- جنون
عوارض دیابت های بارداری
دیابت های بارداری کنترل نشده ، می تواند منجر به بروز مشکلاتی شود که بر روی مادر و جنین تاثیر می گذارد. مشکلات تاثیر گذار بر روی مادر و جنین ، شامل موارد زیر است :
- تولد زودرس
- وزن بالاتر از حد نرمال در هنگام تولد
- افزایش خطر ابتلا به نوع ۲ در مراحل بعدی زندگی
- افت قند خون
- یرقان
- مرده زایی
گاهی مادر ، دچار مشکلاتی از قبیل فشار خون یا نوع ۲ این بیماری می شود. بنابراین ، زایمان سزارین الزامی می شود.
خطر ابتلا به دیابت بارداری ، در بارداری های بعدی این مادر ، افزایش می یابد.
درمان دیابت
پزشکان ، دیابت را با چند داروی مختلف درمان می کنند. برخی از این داروها خوراکی و برخی دیگر ، تزریقی هستند.
درمان دیابت نوع ۱
انسولین ، درمان اصلی برای نوع ۱ است. این دارو جایگزین هورمونی که بدن قادر به تولید آن نیست ، می شود.
چهار نوع انسولین وجود دارد که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند. این چهار نوع بر اساس سرعت شروع به کار و ماندگاری تاثیر ، متمایز می شوند.
- انسولین با سرعت عملکرد بالا که ظرف ۱۵ دقیقه اثر کرده و ماندگاری آن ۳ الی ۴ ساعت می باشد.
- انسولین با سرعت عملکرد کوتاه که ظرف ۳۰ دقیقه اثر کرده و ماندگاری آن ۶ الی ۸ ساعت می باشد.
- انسولین با سرعت عملکرد متوسط که ظرف ۱ الی ۲ ساعت اثر کرده و ماندگاری آن ۱۲ الی ۱۸ ساعت می باشد.
- انسولین با سرعت عملکرد طولانی که بعد از چند ساعت اثر کرده و ماندگاری آن ۲۴ ساعت یا بیشتر است.
درمان دیابت نوع ۲
رژیم غذایی و ورزش می تواند به برخی افراد در مدیریت کردن نوع ۲ کمک کند. اگر تغییرات سبک زندگی برای پایین آوردن قند خون کافی نباشد ، شما باید دارو مصرف کنید.
گاهی لازم است بیش از یک دارو مورد استفاده قرار گیرد. برخی افراد نیز علاوه بر دارو ، انسولین نیز مصرف می کنند.
درمان دیابت بارداری
شما باید سطح قند خون خود را چندین بار در روز در طول دوره بارداری ، کنترل کنید. اگر سطح قند خون بالا باشد ، تغییرات رژیمی و ورزش گاهی برای پایین آوردن آن کفایت می کند.
دیابت و رژیم غذایی
خوردن غذاهای سالم بخش مرکزی مدیریت کردن این بیماری است. در برخی موارد ، تغییر رژیم غذایی می تواند برای کنترل بیماری ، کافی باشد.
رژیم غذایی در دیابت نوع ۱
قند خون شما بر اساس نوع غذاهایی که می خورید ، افزایش و کاهش پیدا می کند. غذاهای حاوی نشاسته و قند باعث می شود که سطح قند خون شما به سرعت بالا رود. پروتئین و چربی نیز باعث رشد تدریجی سطح قند خون می شوند.
تیم پزشکی ، به شما توصیه می کند که مقدار کربوهیدرات های مصرفی روزانه تان را محدود کنید. همچنین باید سطح جذب کربوهیدرات با دوز های انسولین ، هماهنگ باشد.
متخصص تغذیه می تواند به شما در ترسیم یک طرح وعده غذایی دیابتی ، کمک کند.
رژیم غذایی در دیابت نوع ۲
خوردن انواع مناسب غذا می تواند قند خون شما را کنترل کرده و در کاهش وزن اضافی ، مفید واقع شود.
شمارش واحد های کربوهیدرات مصرفی ، بخش مهمی از تغذیه در نوع ۲ محسوب می شود. یک متخصص تغذیه می تواند به شما در تعیین مقدار گرم کربوهیدات که باید در هر وعده غذایی مورد استفاده قرار گیرد ، کمک کند.
بمنظور ثابت نگه داشتن سطوح قند خون ، سعی کنید وعده های غذایی تان را به وعده های کوچک در طول روز ، تقسیم کنید. روی غذاهای سالم از قبیل موارد زیر تاکید کنید:
- میوه ها
- سبزیجات
- غلات
- پروتئین بدون چربی مثل گوشت پرندگان و ماهی
- چربی های سالم مثل روغن زیتون و آجیل
رژیم غذایی در دیابت بارداری
خوردن یک رژیم غذایی متعادل برای شما و فرزندتان در طول ۹ ماه بارداری بسیار اهمیت دارد. انتخاب گزینه های غذایی خوب می تواند نیاز به مصرف داروهای دیابت را رفع کند.
اندازه پروتئین مصرفی تان را کنترل کرده و غذاهای شور و شیرین را محدود کنید. همچنین باید برای تغذیه کودک در حال رشد خود ، مقدار قند مصرف کنید ولی از خوردن بیش از حد آن باید خودداری نمایید.
پیشگیری از دیابت
نوع ۱ قابل پیشگیری نیست چون در اثر بروز یک مشکل در سیستم ایمنی آغاز می شود. برخی موارد نوع ۲ مثل ژن یا سن نیز تحت کنترل نمی باشند.
البته بسیاری از فاکتورهای خطر این بیماری ، قابل کنترل هستند. بیشتر استراتژی های پیشگیری از این بیماری ، شامل ایجاد تنظیمات ساده در رژیم غذایی و ورزش می باشد.
اگر پیش دیابت در شما تشخیص داده شده است ، می توانید با اجرای دستورالعمل های زیر ، از بروز نوع ۲ پیشگیری کرده و یا آن را به تعویق بیاندازید.
- حداقل هر هفته ، ۱۵۰ دقیقه ورزش های ایروبیک از قبیل پیاده روی یا دوچرخه سواری را انجام دهید.
- مصرف چربی های اشباع و ترانس را از رژیم غذایی تان حذف کنید.
- میوه ، سبزیجات و غلات بیشتر مصرف کنید.
- اگر چاق هستید ، ۷ درصد از وزن بدن تان را کاهش دهید.
دیابت در کودکان
کودکان نیز ممکن است به نوع ۱ و ۲ این بیماری مبتلا شوند. کنترل قند خون در سنین پایین بسیار حائز اهمیت است ، چون بیماری می تواند به اندام های مهم از قبیل قلب و کلیه آسیب بزند.
دیابت نوع ۱ در کودکان
شکل خود ایمن اغلب در کودکان آغاز می شود. یکی از علائم اصلی ، افزایش ادرار است. کودکان مبتلا به نوع ۱ ، تختخواب خود را تا زمانی که به استفاده از توالت عادت کنند ، خیس می کنند.
تشنگی ، خستگی و گرسنگی شدید نیز علامت دیگر این مشکل است. کودکان مبتلا به نوع ۱ باید فوراً درمان شوند. بیماری می تواند باعث بروز قند خون بالا و دهیدراسیون شود که یک فوریت پزشکی محسوب می شود.
دیابت نوع ۲ در کودکان
نوع ۲ در کودکان بسیار نادر است. در حال حاضر که بیشتر کودکان ، چاق بوده و اضافه وزن دارند ، نوع ۲ نیز در میان این گروه در حال شیوع یافتن است.
در حدود ۴۰ درصد از کودکان مبتلا به نوع ۲ علائمی از خود بروز نمی دهند. این بیماری ، اغلب در طول آزمایش فیزیکی نشان داده می شود.
نوع ۲ درمان نشده ، می تواند در طول زندگی ، مشکلاتی از قبیل بیماری قلبی ، بیماری کلیه و کوری را بوجود آورد. رژیم غذایی سالم و ورزش می تواند به کودک شما در مدیریت کردن قند خون و پیشگیری از این مشکلات کمک کند.
