سل

بیماری سل از گذشته های بسیار دور ، به عنوان یک بیماری عفونی ، در میان جوامع انسانی ، باعث رعب و وحشت بسیاری بوده و بسیاری از افراد را به کام مرگ کشانده است. این بیماری ، علیرغم قابل پیشگیری و درمان بودن ، بخشی از مرگ و میر سالانه در سراسر دنیا را به خود اختصاص داده است. راز جراحی ، با فراهم آوردن مجموعه ای کامل درباره بررسی ابعاد مختلف این بیماری ، فرصت مناسبی را برای شما فراهم آورده است تا با مطالعه مقاله حاضر و افزایش آگاهی و دانش عمومی تان درباره این بیماری ، خود را در برداشتن گامی ارزنده در پیشگیری از ابتلا به این بیماری و حفظ الماس زندگی گرانبهای شما ، سهیم کرده باشد.

سل چیست؟

عامل اصلی بیماری سل ، باکتری توبرکلوزیس می باشد. گاهی ممکن است فرد در بدن خود باکتری توبرکلوزیس (TB) را داشته باشد ولی علائم آن هیچوقت نمایان نشود. در بیشتر افراد ، سیستم ایمنی می تواند حاوی باکتری هایی باشد که تکثیر نشده و باعث بروز بیماری نشده اند. در این حالت ، شخص به عفونت TB آلوده است ، ولی بیماری به شکل فعال بروز نمی کند.

پزشکان ، این گزینه را تحت عنوان سل یا توبرکلوزیس نهفته یا خفته نامگذاری کرده اند. گاهی یک فرد اصلاً علائمی را تجربه نکرده و اصلاً از ابتلا به عفونت ، اطلاعی ندارد. همچنین هیچگونه خطری در خصوص انتقال عفونت نهفته به فرد دیگر نیز وجود ندارد. البته ، شخص مبتلا به این بیماری، هنوز به درمان نیاز دارد.

بدن ممکن است نتواند باکتری توبرکلوزیس را در خود تحمل کند. این ، زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی در اثر بیماری یا استفاده از برخی داروهای خاص ، ضعیف شده باشد. در زمان وقوع ، باکتری می تواند تکثیر شده و باعث بروز علائم شود و در نهایت منجر به بروز نوع فعال گردد. بدون مداخلات دارویی ، سل در ۵ تا ۱۰ درصد افراد دارای عفونت ، فعال می شود. پیشرفت بیماری ، در ۵۰ درصد این افراد ، در طول یک دوره ۲ الی ۵ ساله اتفاق می افتد.

خطر پیشرفت سل فعال در افراد دارای ویژگی های زیر ، بیشتر است:

• هر فردی که دارای سیستم ایمنی ضعیف است.
• هر فردی که برای اولین بار در طول ۲ الی ۵ سال گذشته ، دچار این عفونت شده است.
• افراد بزرگسال مسن و کودکان کم سن و سال
• افرادی که داروهای توهم زا مصرف می کنند.
• افرادی که قبلاً درمان مناسبی برای این بیماری دریافت نکرده اند.

انواع بیماری سل

• سل نهفته

در فرد مبتلا به سل نهفته یا خفته ، هیچ علائمی مشاهده نمی شود و عکسبرداری با اشعه X ، هیچ آسیب دیدگی را در ناحیه قفسه سینه نشان نمی دهد. البته ، تست خون ، نشان می دهد که آیا شما به عفونت سل مبتلا هستید یا خیر.

• سل فعال

فرد مبتلا به این بیماری ، گاهی سرفه هایی را تجربه می کند که خستگی ، تب ، لرز ، و کاهش اشتها و وزن را به همراه دارد. علائم معمولاً در طول زمان ، بدتر می شوند ولی گاهی نیز به صورت خودبخود ، حالت آمد و رفتی پیدا می کنند.

علائم هشدار دهنده اولیه بیماری سل

شخص باید در صورت تجربه کردن موارد زیر ، به پزشک مراجعه کند :

• سرفه دائم ، که حداقل سه هفته طول بکشد.
• خلطی که در زمان سرفه کردن ایجاد شده و خون نیز در آن مشاهده شود.
• از دست رفتن اشتها و وزن
• احساس خستگی عمومی
• تورم در ناحیه گردن
• تب
• عرق کردن در طول شب
• درد در ناحیه قفسه سینه

بیماری سل و ریه ها

این بیماری معمولاً ریه ها را تحت تاثیر قرارمی دهد ، البته علائم در بخش های دیگر بدن نیز مشاهده می شود. این اغلب در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف تر ، رایج تر است.

این بیماری می تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:

• تورم دائمی در گره های لنفاوی
• درد در ناحیه شکم
• درد در مفصل و استخوان
• احساس گیجی
• سردرد مستمر
• تشنج

تشخیص بیماری سل

شخص مبتلا به سل نهفته ، هیچ علائمی را از خود بروز نمی دهد ، ولی عفونت در تست ها ، قابل تشخیص می باشد. اگر موارد زیر در فردی مشاهده شود ، از او خواسته می شود تا تست سل بدهد. این موارد عبارتند از:

• وقت گذراندن با فردی که این بیماری را دارد یا در معرض خطر این بیماری است.
• فردی که مدتی را در کشورهایی که نرخ ابتلا به این بیماری در آنها بالا است ، اقامت داشته است.
• فردی که در محیط هایی کار می کند که این بیماری در آن وجود دارد.

پزشک از شما درباره علائم و سوابق پزشکی شخص می پرسد. همچنین آزمایش فیزیکی نیز بر روی اوانجام می شود. این آزمایش فیزیکی شامل بررسی ریه ها و کنترل تورم در گره های لنفاوی می باشد.

دو تستی که می تواند ابتلا به سل را نشان دهد ، شامل موارد زیر می باشد:

• تست پوست توبرکولین
• تست خون توبرکولین

البته ، این تست ها نمی تواند فعال یا نهفته بودن بیماری را نشان دهد. برای تست کردن بیماری سل فعال ، پزشک ، تست خلط سینه و عکسبرداری از قفسه سینه با اشعه X را توصیه می کند. هر فرد مبتلا به سل ، صرفنظر از فعال یا نهفته بودن عفونت ، نیاز به درمان دارد.

درمان بیماری سل

با شناسایی به موقع و استفاده از آنتی بیوتیک های مناسب ، این بیماری قابل درمان می باشد. نوع صحیح آنتی بیوتیک و طول درمان به موارد زیر وابسته است:

• سن و سلامت عمومی فرد
• ابتلا به سل فعال یا نهفته
• موقعیت عفونت
• مقاوم بودن گونه در برابر دارو

درمان سل نهفته ، متفاوت است. در این فرایند ، بیمار هفته ای یک بار در طول یک دوره ۱۲ هفته ای ، یا هر روز به مدن ۹ ماه ، آنتی بیوتیک مصرف می کند.

درمان برای سل فعال ، شامل مصرف چند دارو برای یک دوره ۶ تا ۹ ماهه می باشد. وقتی شخص به گونه مقاوم در برابر دارو ، مبتلا باشد ، درمان پیچیده تر خواهد شد.

کامل کردن دوره درمان ، حتی در صورت از بین رفتن علائم ، امری الزامی می باشد. اگر فردی زودتر از موعد مقرر ، مصرف داروها را متوقف کند ، احتمال زنده ماندن بخشی از باکتری ها و مقاوم شدن آنها در برابر آنتی بیوتیک ها وجود خواهد داشت. در این حالت ، این بیماری مقاوم در برابر دارو ، شکل خوهد گرفت.

بر حسب این که چه بخشی از بدن ، تحت تاثیر قرار گرفته است ، پزشک گاهی کورتیکواستروئیدها را نیز تجویز می کند.

علل بروز بیماری سل

مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ، عامل ایجاد سل است. این بیماری می تواند در زمانی که شخص مبتلا به سل ریوی عطسه یا سرفه کرده ، آب دهان خود را بیرون انداخته ، می خندد یا صحبت می کند ، در قطرات کوچک آب دهان ، در هوا پخش شود.

تنها افراد مبتلا به سل فعال ، می تواند ناقل عفونت باشد. البته ، بیشتر افراد مبتلا به بیماری ، بعد از دریافت درمان مناسب برای یک دوره حداقل دو هفته ای ، دیگر ناقل عفونت محسوب نمی شوند.

پیشگیری از بیماری سل

روش های پیشگیری عفونی کردن و مبتلا کردن دیگران به بیماری سل ، شامل موارد زیر می باشد:

• اقدام به تشخیص و درمان زود هنگام
• دور ماندن از افراد مبتلا تا زمانی که دیگر خطر انتقال عفونت ، وجود نداشته باشد.
• ماسک زدن ، پوشاندن دهان و تهویه کردن هوای اتاق

آیا برای سل ، واکسن وجود دارد؟

در برخی کشورها ، کودکان ، واکسن ضد سل را به عنوان بخشی از برنامه ایمن سازی منظم ، دریافت می کنند.

البته ، متخصصان در ایالات متحده آمریکا ، واکسیناسیون BCG را برای اکثر افراد جز برای آندسته از افرادی که در معرض خطر ابتلا بیشتر به سل هستند ، توصیه نمی کنند. برخی دلایل ، شامل خطر کم ابتلا به عفونت در کشور بالقوه و خطر بالای احتمال ایجاد اختلال ناشی از واکسیناسیون در تست های پوست توبرکولین می باشد.

فاکتورهای خطر بیماری سل

افراد دارای سیستم های ایمنی ضعیف ، بیشتر در معرض خطر ناشی از سل فعال هستند. در زیر برخی مشکلات که می تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی شود ، مورد اشاره قرار گرفته است:

• اچ آی وی

در افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی که عامل بیماری ایدز است ، پزشک ، سل را بعنوان یک عفونت فرصت طلب ، در نظر می گیرد. این بدان معناست که فرد مبتلا به اچ آی وی ، در معرض خطر ابتلا به سل و تجربه علائم شدیدتر در مقایسه با افراد دارای سیستم ایمنی سالم قرار دارد.

درمان سل در شخص مبتلا به اچ آی وی ، دشوار است ، ولی پزشک می تواند یک طرح درمان جامع را ترسیم کند که هر دو بیماری در آن ، مد نظر قرار داده شده است.

• استعمال سیگار

مصرف تنباکو و قرار گرفتن در معرض دود سیگار ، می تواند خطر پیشرفت این بیماری را افزایش دهد. این فاکتورها باعث دشوارتر شدن درمان بیماری شده و احتمال برگشت آن بعد از درمان ، وجود دارد.

ترک سیگار و اجتناب از تماس با محیط های حاوی دود سیگار ، می تواند خطر پیشرفت بیماری را کاهش دهد.

سایر فاکتورهای خطر در بیماری ، شامل موارد زیر می باشند:

برخی بیماری های دیگر که سیستم ایمنی فرد را ضعیف کرده و می تواند خطر پیشرفت سل را افزایش دهد ، شامل موارد زیر می باشد:

• وزن پایین بدن
• ناهنجاری های مربوط به سوء مصرف مواد
• دیابت
• سیلیکوزیس
• بیماری شدید کلیوی
• سرطان سر و گردن

برخی درمان های پزشکی از قبیل پیوند اندام نیز می تواند مانع عملکرد صحیح سیستم ایمنی شود. اقامت داشتن در کشوری که سل در ان رایج است نیز می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

عوارض سل

اگر سل بدون درمان رها شود ، می تواند زندگی فرد مبتلا را تهدید کرده و مرگبار باشد. اگر این بیماری در بدن شخص ، گسترش پیدا کند ، عفونت می تواند باعث بروز مشکلاتی در سیستم قلبی عروقی و عملکردهای متابولیکی و سایر مشکلات شود.

طول درمان بیماری سل

نکته ای که در درمان بیماری سل باید جدی در نظر گرفته شود ، این است که بیمار معمولاً بعد از دوره کوتاهی از مصرف دارو ، با مشاهده علائم بهبود ، تصور می کند که بهبود کامل حاصل شده و به همین دلیل ، از ادامه و تکمیل درمان ، دست می کشد. به این ترتیب دوره درمان ناقص می ماند و همین امر باعث بروز مشکل مقاومت دارویی در بیمار می شود. در این شرایط ، اگر قرار بود در صورت تکمیل دوره درمان ، امکان بهبود کامل در دوره شش ماهه و بدون نیاز به بستری شدن ، فراهم شود ، به دلیل بی توجهی و رها کردن درمان در نیمه راه ، بیمار یک دوره درمان ۱۸ تا ۲۴ ماهه را شروع کرده و یک دوره بستری ۳ تا ۶ ماهه نیز مورد نیاز خواهد بود. نکته غم انگیز ناشی از این سهل انگاری این است که حتی بعد از سپری شدن این دوره طولانی ، تنها امید بهبود ، ۶۰ درصد خواهد بود.

آیا بیماری سل خطرناک است؟

سل بیماری است که عمدتاً ریه ها را درگیر کرده و دارای قابلیت انتقال از طریق قطرات ریز منتشر شده در هوا در پی عطسه ، سرفه یا صحبت کردن می باشد. بسیاری از سویه های این بیماری در برابر داروهای مورد استفاده برای درمان ، مقاوم می شوند و به همین دلیل ، دوره درمان این بیماری گاهی تا چند ماه به طول انجامیده و فرد باید تحت نظارت پزشک باشد. این بیماری در صورت مورد بی توجهی قرار گرفتن و نادیده گرفتن درمان ، می تواند برای زندگی فرد ، تهدید آمیز به شمار آید.

بیماری سل واگیر دار است؟

سل یک بیماری واگیر دار است که می تواند همه ارگان های بدن ، خصوصاً ریه ها را درگیر کند. میکروب عامل این بیماری به دلیل کوچک بودن بیش از اندازه ، دارای قابلیت انتشار در هوا می باشد و به همین دلیل ، می تواند افراد سالم را نیز درگیر کند.