شقاق یا فیشر یک شکاف بیضی شکل کوچک در مقعد یا سوراخ ان می باشد که مشکل رایجی در تمامی سنین از جمله نوزادان و بزرگسالان است. فیشر ممکن است خونریزی و درد به همراه داشته باشد. شقاق ناشی از کشیده شدن مخاط بیش از ظرفیت طبیعی آن است. در این مقاله با راز جراحی همراه باشید تا اطلاعات جامع و مفیدی در این خصوص کسب کنید.
چه کسانی در معرض خطر شقاق قرار دارند ؟
این بیماری ممکن است در تمامی سنین بروز کند و هیج محدوده سنی برای آن وجود ندارد اما شانس درگیر شدن توسط آن در سنین بالا بسیار بیشتر می باشد اشخاصی که در گذشته با این بیماری درگیر بودند در آینده نیز بیشتر از دیگر افراد در معرض خطر قرار دارند. زنان و مردان هر دو در معرض خطر این بیماری می باشند.زنان بعد از زایمان بیشتر در معرض این خطر می باشند.در ۹۰ درصد این زخم ها در پشت مقعد به وجود می اید و گاهی اوقات محل این زخم ها در جلو و یا محل های دیگر است که در این صورت باید به متخصص مراجعه کرد که دلایل این مشکل به طور کامل بررسی شود.
چه هنگام احتمال بیشتری برای به وجود امدن فیشر موجود است؟
شقاق های مقعد در شرایط پزشکی زیر بیشتر به وجود می آیند.
سرطان مقعد،لوسمی،ایدز،کلامیدیا ،سفلیس
انواع فیشر مقعدی
شقاق مقعد در دو نوع حاد و مزمن یافت می شود.
نشانه های شقاق مقعد
نشانه های زیادی برای بروز این بیماری وجود دارد که در گزینه های زیر به انها اشاره خواهیم کرد:
درد مقعد
خارش و سوزش در مقعد احساس خارش و سوزش ممکن است که از عوامل نشاندهنده فیشر باشد که البته همیشه به این معنا نیست. ایجاد ترک در مقعد در موارد شقاق مزمن معمولا این موارد قابل مشاهده می باشد.
خروج خون از مقعد
مشاهده خون بر روی دستمال توالت ممکن است به هنگامی که دفع انجام داده اید و در حال پاک کردن مقعد خود می باشید بر روی دستمال مقادیری خون مشاهده کنید.
یک زخم یا بریدگی کاملا مشهود بر روی ناحیه مقعد
ترشحات بدبو
خروج خون به هنگام دفع مدفوع
درد به هنگام انجام هر گونه حرکت و تا مدتی پس از آن که می تواند از چند دقیقه تا چندین ساعت به طول بیانجامد.
بعد از اینکه علائم زیر را مشخص کردید از هرگونه خود درمانی خودداری کنید و سریعا به یک پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کنید تا هرچه سریع تر مراحل درمانی را آغاز کنید. مراجعه به یک جراح عمومی یا متخصص گوارش می تواند بهترین انتخاب برایتان به شماربرود.
چه عواملی می توانند باعث شقاق شوند؟
تنها عاملی که منجر به بروز فیشر می شوند رژیم غذایی کم فیبر نمی باشد و موارد بسیاری از قبیل موارد زیر می توانند در بروز شقاق موثر واقع شوند.
- بارداری و زایمان
- خاراندن این محل به طور همیشگی
- سرطان روده
- بیماری های مقاربتی ناشی از روابط جنسی غیر محافظت شده
- عدم داشتن فعالیت و کم تحرک بودن
- یبوست مزمن
- زور زدن به هنگام دفع مدفوع به خصوص اگر مدفوع خشک،سخت و یا بزرگ باشد.
- اسهال طولانی مدت
- سکس مقعدی
- کشش مقعدی
- فرو بردن اجسام در مقعد
پزشک چگونه قادر به تشخیص شقاق خواهد بود؟
پزشک می تواند با بکار گیری از آزمایش فیزیکی شرایط به وجود امده با فرو بردن نوک انگشت در مقعد به راحتی این مشکل را تشخیص دهد.
درمان فیشر به چه صورت می باشد؟
هدف اصلی درمان شقاق پایین آوردن فشار موجود در کانال مقعد به وسیله نرم کردن مدفوع ، از بین ناراحتی و خونریزی می باشد.
درمان های محافظه کارانه در ابتدا به کار گرفته خواهند شد و می توانند شامل موارد زیر باشند:
- جلوگیری از یبوست با بکار گرفتن نرم کننده های مدفوع نوشیدن مایعات به میزان بسیار زیاد در حالیکه از نوشیدن کافئین و نوشیدنی هایی که حاوی کافئین می باشند خودداری می کنیدزیرا می توانند باعث دهیدراته شدن شوند.
- مصرف مواد غذایی چون ذرت بو داده ، آجیل ،چیپس و غذاهایی که باعث یبوست می شوند را متوقف کنید. نان سبوس دار ،پاستا و برنج را در برنامه غذایی تان جای دهید.
- و تنظیمات رژیم غذایی که شامل استفاده از مواد حاوی فیبر زیاد و مکمل های حاوی فیبر می شود.
- استفاده از حمام سیتز هر روزچند بارو هر بار به میزان ۱۰ الی ۲۰ دقیقه به ریلکس شدن ماهیچه های مقعد کمک خواهد کرد.
- تمیز کردن ناحیه مقعد به صورت خیلی آرام
- اجتناب از زور زدن یا نشستن طولانی مدت در توالت
- استفاده از ژل پترولیوم برای کمک به روان سازی ناحیه مقعدی.
- این روش‌ها قادر هستند تا ۷۰-۸۰ درصد در عرض چند ماه یا چند هفته باعث بهبودی این مشکل شوند. با این حال، زمانی که درمان ها با شکست مواجه می شوند و شقاق مقعدی باقی می ماند یا عود می کند، اقدامات دیگری را می توان امتحان کرد، از جمله:
- استفاده از هیدروکورتیزون که می تواند به صورت شیاف ، فوم یا کرم باشد، می تواند به عنوان کاهش دهنده التهاب مورد استفاده قرار گیرد.
- استفاده از سایر کرم ها و پمادها که ممکن است شامل کرم های دارویی برای درمان فیشر باشند یا یک شل کننده موضعی عضلانی که قادر می باشد عضلات مقعد را شل کند. یک پماد بی حس کننده در مواردی که درد به مقادیر خیلی زیادی وجود دارد بسیار کمک کننده می باشد. پمادها همچنین قادر می باشند ماهیچه های مقعد را شل کنند و خون را در این ناحیه افزایش دهند.
- تزریق بوتاکس به اسفنگتر مقعد می تواند باعث فلج شدن موقتی در ان ناحیه شود و درد را کاهش داده و باعث بهبودی شود.
در صورتی که شقاق درمان نشود چه اتفاقی ممکن است رخ دهد؟
در صورتی که به این بیماری مبتلا شدید باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید زیرا عدم مراجعه به پزشک می توان باعث بروز التهاب ، درد شدید و عفونت شود.
اقدامات پیش از جراحی فیشر
حتما آزمایشات لازم پیش از عمل را به موقع انجام دهید و پیش از جراحی نتایج انها را به همراه داشته باشید.
حتما از پزشک متخصص خود درخواست کنید که بهترین روش درمان شقاق را به شما پیشنهاد دهند در صورتی که نیاز به جراحی دارید در مورد جراحی سنتی و جزاحی با لیزر تمامی سوالات خود را بپرسید.
در مورد داروهای مصرفی خودتان چه تجویز پزشک می باشند و چه داروهای آزاد یا ویتامین ها و مکمل ها لیستی را در اختیار جراح قرار دهید مطمئنا پیش از جراحی نباید داروهایی که باعث رقیق شدن خون می شوند را مصرف کنید.
پروسه جراحی شقاق
ممکن است برخی از کیس های موجود نسبت به روش های درمانی که در بالا به انها اشاره شد نتیجه ای نداشته باشند. برای این افراد بهترین راه درمانی که جراحی می باشد انتخاب می شود.روش جراحی روشی تهاجمی تری می باشد.
برای اینکه روش جراحی برای از بین بردن و درمان شقاق روی افراد انجام شود پزشک مجددا موضع را مورد بررسی و آزمایش قرار می دهد تا مطمئن شود که روشهای درمانی دیگر قادر به رفع مشکلات ناشی از فیشر نبوده است و نتوانسته آن را خوب کند.
ممکن است دلیل خوب نشدن و بهبودی با روش ها به دلیل مقاوم بودن شقاق در برابر درمان یا اسپاسم عضله اسفنگتر داخلی مقعد باشد.
جراحی معمولا با هدف کمک به عضله اسفنگتر داخلی مقعد و ریلکس کردن ماهیچه های اطراف ان انجام می شود که باعث پایین آوردن میزان درد و گرفتگی در این نواحی می شود.
در این روش با ایجاد یک برش کوچک فیشر و قسمتی از بافت مربوط به ان برداشته می شود گاهی اوقات برداشتن قسمتی از عضله اسفنگتر مقعد که اسفنکتروتومی نامیده می شود نیز طی پروسه جراحی انجام می شود این عمل معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می شود.
جراحی شقاق با لیزر
در صورتی که روش های درمانی برای افراد موثر واقع نشود معمولا پزشکان راه حلی چون جراحی با لیزر را پیشنهاد می دهند معمولا در صورتی که افراد به شقاق مزمن دچار باشند روش جراحی یا جراحی با لیزر بهترین گزینه برای آنها به شمار می رود.این روش بسیار کم تهاجمی است در مدت زمانی کوتاه چیزی حدود کمتر از یکساعت انجام می شود نیازی به بیهوشی ندارد و زمان ریکاوری در ان بسیار کوتاه است در این روش درمانی زخم به وجود آمده با کمک گرفتن از لیزر درمان می شود و در صورتی که نیاز به برداشتن زائده ای وجود داشته باشد با اشعه لیزر پزشک این کار را انجام خواهد داد. این روش نسبت به روش جراحی دارای ریسک بسیار پایین تر و بسیار کم عوارض می باشد.
مراقبت های دوره ریکاوری بعد از جراحی شقاق
- پروسه جراحی فیشر معمولا در بیشتر موارد نیازمند بستری نیست.
- بسیاری از افراد می توانند بعد از انجام این جراحی خیلی زود به محل کارخود بازگردند و روتین خود را در پیش بگیرند.
- معمولا مراحل خوب شدن از شقاق چه در روش جراحی و چه روش غیر جراحی حدود ۶الی ۱۰ روز به طول می انجامد.
- حتی بعد از اینکه کاملا بهبود پیدا کردید باید در نظر داشته باشید که نکاتی چون دریافت لازم فیبر روزانه و نوشیدن آب به میزان کافی را حتما در برنامه خود بگنجانید و از انجام حرکاتی شدید به هنگام دفع خودداری کنید.
- فعالیت های سبک و پیاده روی می تواند از بروز یبوست در بدن جلوگیری کند و هرچه زودتر روند ریکاوری را در شما سرعت ببخشد.
- بعد از جراحی نیز سعی کنید حمام سیتز را ادامه دهید زیرا باعث تقویت عضلات لگن می شود.
پیشگیری از فیشر مقعد
امکان جلوگیری از به وجود امدن شقاق معمولا وجود ندارد در صورتی که با رعایت نکات زیر می توانید از این مشکل پیشگیری کنید.
- برای شروع بهتر است یک برنامه و رژیم غذایی سالم و سرشار از فیبر را در پیش بگیرید وجود فیبر در برنامه غذایی می تواند به جلوگیری از هرگونه یبوست یا سفت شدن مدفوع کمک کند.
- نوشیدن آب نوشیدن روزانه به میزان حداقل ۸ لیوان آب علاوه بر جلوگیری از دهیدراته شدن بدن می تواند مدفوع شما را نرم کند. سعی کنید به همراه غذا حتما مکمل فیبر را مصرف کنید.
- حتما بعد از اجابت مزاج پاک کردن مقعد را بسیار اهسته و آرام انجام دهید.برای پاک کردن این نواحی از دستمالی کتان و نرم استفاده کنید.حتما از آب ولرم و شوینده هایی ضد حساسیت اینکار را انجام دهید.
- سعی کنید ناحیه مقعد را خشک نگه دارید.
- از زور زدن به هنگام دفع پرهیز کنید.
- در صورتی که مدت زمانی است به اسهال یا یبوست شدید دچار هستید حتما این مشکل را تحت نظر پزشک درمان کنید.
آیا شقاق می تواند منجر به سرطان روده بزرگ شود؟
فیشر نمی تواند ریسک سرطان روده را بالا ببرد یا مسبب وجود ان باشد اگرچه بسیاری از شرایط ممکن است دلایل یکسانی در به وجود امدن داشته باشند حتی بعد از اینکه شقاق خوب شود ممکن است پزشک متخصص از شما نتایج آزمایشات بیشتری را درخواست کند.انجام کولونوسکوپی می تواند به تشخیص دلایل خونریزی مقعدی کمک کند.
آیا بیماری هایی با علائم مشابه فیشر وجود دارند؟
بیماری بواسیر معمولا نشانه هایی بسیار مشابه با بیماری شقاق را در بیماران به همراه دارد گاهی اوقات باعث می شود که پزشکان این دو بیماری را با یکدیگر اشتباه بگیرند.
داروهایی که برای درمان فیشر استفاده می شوند:
بیشتر شقاق ها با داروهای غیر تجویزی یا پماد های ضد درد درمان می شوند. آن دسته که با این داروها بهبود نمی یابند نیاز به داروهایی دارند که عضلات مقعدی را شل می کنند تا از اسپاسم و بدتر شدن این عارضه جلوگیری شود. در ادامه برخی از آن ها را معرفی کرده ایم :
ملین
برای بیشتر افراد تنها بهره گیری از یک رژیم سالم و پر از فیبر برای رفع یبوست و حرکات سخت روده که به بافت های مقعد آسیب می زنند کافی خواهد بود. قرص های ملین غیر تجویزی مثل پسیلیوم ، منیزی یا دوکوزات می توانند مدفوع را نرم کنند تا با سهولت بیشتری از روده عبور کنند.
بی حس کننده موضعی
این بی حس کننده ها مثل کرم لیدوکائین می توانند اعصابی که درد را منتقل می کنند را مسدود کنند. این دارو را می توان بدون تجویز پزشک از داروخانه ها تهیه کرد و آن را مستقیما روی ناحیه مورد نظر استعمال کرد تا به طور موقت درد کاهش یابد. یک پروکتولوژیست (متخصص بیماری های مقعد) معمولا هنگام درمان شقاق کرم لیدوکائین را تجویز می کند.
نیتروگلیسیرین
در فیشرهای مقعدی حاد ، اولین دارویی که برای شل کردن عضلات مقعد به کار می رود ، نیتروگلیسیرین موضعی می باشد. معمولا این دارو برای شل کردن رگ های خونی به کار می رود اما در این مورد به منظور درمان فیشر مورد استعمال قرار می گیرد. ممکن است نیاز باشد این پماد توسط داروخانه ترکیب شود و در اختیار بیمار قرار گیرد.
مسدود کننده کانال کلسیم
برای بیمارانی که قادر نیستند عوارض جانبی نیتروگلیسیرین را تحمل کنند ، از نسخه موضعی داروهایی که معمولا برای درمان فشار خون استفاده می شود ، بهره گرفته می شود. نیفدیپین یا دیلتیازم از این دسته هستند. سه چهارم افراد مبتلا به شقاق در دو ماه از درد رهایی می یابند. نیفدیپین به صورت قرص در دسترس است ، بنابراین باید توسط داروخانه به کرم یا پماد تبدیل شود.
تزریق سم بوتولینوم
زمانی که مصرف مرتب داروی خوراکی جواب ندهد ، سم بوتولین A ، که با نام بوتاکس شناخته می شود استعمال می شود. این ماده تاثیر خیلی زیادی روی شل کردن عضلات مقعد دارد. زمانی که این توکسین زیر بافت های نزدیک مقعد تزریق می شود ، ماهیچه ها را شل می کند و از اسپاسم جلوگیری می کند. تعداد زیادی از افراد پس از چند هفته به طور کامل از درد خلاص می شوند. اما توجه داشته باشید که بوتاکس هزینه بالایی را طلب می کند و بیمه نیز آن را پوشش نمی دهد. همچنین بسیار دردناک نیز می باشند.
تفاوت شقاق و بواسیر
این دو بیماری شباهت های زیادی دارند ، اما به طور کل با هم متفاوتند. برای مثال درد بواسیر مزمن است ، اما درد فیشر تنها هنگام مدفوق حس می شود. همچنین سوزش و خارش نیز تنها مختص این زمان می باشد. در صورتی که هم در طول روز و هم هنگام مدفوع درد را حس می کنید ، پس احتمالا به طور همزمان به هر دو بیماری مبتلا شده اید.
