هیسترکتومی یا عمل برداشتن رحم یک پروسیجر جراحی توصیه شده برای بانوانی است که دچار خونریزی های شکمی ، افتادگی رحم ، فیبروئید و سرطان می شوند. با اجرای این فرایند جراحی ، فرد ، توانایی باردار شدن خود را از دست داده و دیگر ، قائدگی را تجربه نخواهد کرد. پس از انجام جراحی ، یک دوره ریکاوری چهار تا شش هفته ای مورد نیاز خواهد بود. با توجه به دلیل جراحی ، در فرایند هیسترکتومی ، برخی اندام ها یا بافت های اطراف از قبیل لوله های فالوپ و تخمدان برداشته می شود. بهتر است بدانید حدود ۳۰۰۰۰۰ زن هر ساله تحت این جراحی قرار می گیرند. این دومین جراحی رایج بعد از زایمان سزارین در میان زنان ، می باشد. اگر درباره این جراحی می خواهید اطلاعات بیشتری کسب کنید توصیه می کنیم چند دقیقه از وقت گران بهایتان را صرف مطالعه این مقاله راز جراحی کنید.
رحم، فضایی است که در طول بارداری ، جنین در آن رشد می کند. پوشش آن ، خونی است که در طول دوره قائدگی ، از بدن شما خارج می شود.
دلایل انجام عمل برداشتن رحم
پزشک هیسترکتومی را با هدف درمان یکی از مشکلات زیر انجام می دهد:
- خونریزی های واژنی شدید که با سایر روش های درمان ، قابل کنترل نمی باشد.
- درد شدید با قائدگی هایی که با دیگر روش های درمان ، قابل کنترل نمی باشد.
- لیومیوم یا فیبروم رحم ( تومور غیر سرطانی )
- درد افزایش یافته در لگن که با رحم در ارتباط بوده و با سایر روش های درمان ، قابل کنترل نمی باشد.
- افتادگی رحم به علت ضعیف شدن عضلات پشتیبان که می تواند به بروز بی اختیاری ادرار منجر شده و اجابت مزاج را دشوار کند.
- ناهنجاری ها یا سرطان رحم یا دهانه رحم که ممکن است برای پیشگیری از سرطان ، به بروز سرطان منجر شود.
- مشکلاتی در پوشش داخلی رحم از قبیل هایپرپلازی ، پولیپ های برگشتی رحم یا آدنومیوزیس
انواع هیسترکتومی
پزشک درباره نوع هیسترکتومی مورد نیاز ، بر حسب موقعیت شما ، بحث می کند. در این مرحله پزشک تعیین می کند که آیا لوله های فالوپ و تخمدان ها نیز نیاز به برداشته شدن دارند یا خیر.
- هیسترکتومی کامل یا توتال هیسترکتومی ( Total Hysterectomy ) : در این فرایند رحم و دهانه رحم برداشته می شود ولی تخمدان ها دست نخورده باقی می مانند.
- هیسترکتومی فوق گردن رحم یا سوپراسرویکال هیسترکتومی (Supracervical Hysterectomy) : که در آن بخش فوقانی رحم برداشته شده و گردن رحم ، دست نخورده باقی می ماند.
- هیسترکتومی توتال به همراه سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه : در این فرایند ، رحم ، گردن رحم ، لوله های فالوپ ( سالپنگوستومی ) و تخمدان ها ( اوفورکتومی ) برداشته می شود. اگر هنوز یائسه نشده اید ، با برداشته شدن تخمدان ها ، علائم یائسگی آغاز می شود.
- هیسترکتومی رادیکال به همراه سالفینگو اوفورکتومی : برداشته شدن رحم ، دهانه رحم ، لوله های فالوپ و بخش فوقانی واژن و برخی بافت های اطراف و گرده های لنفاوی ، در طول این نوع از هیسترکتومی ، اتفاق می افتد. این نوع هیسترکتومی ، در زمان ابتلا فرد به بیماری سرطان ، انجام می شود.
نحوه عمل هیسترکتومی
پزشک ، نوع هیسترکتومی مورد نیاز برای شما را تعیین کرده و بهترین روش جراحی را برای انجام پروسیجر ، مشخص می نماید. شما لباس بیمارستان بر تن کرده و مانیتورها برای کنترل ضربان قلب ، به شما وصل می شود. یک آنژیوکد در رگ بازوی شما بمنظور انتقال داروها و مایعات ، نصب می شود.
متخصص بیهوشی ، شما را تحت یکی از گزینه های زیر ، بیهوش می کند:
- بیهوشی عمومی که در آن در طول فرایند ، شما در حالت خواب هستید.
- بی حسی موضعی که در آن ، داروهایی در نزدیکی اعصاب در بخش پایینی کمر شما با هدف مسدود کردن درد در حین بیداری شما ، تزریق می شود.
دستاوردهای جراحی مختلفی وجود دارد که پزشک برای انجام این جراحی مورد استفاده قرار می دهد. این دستاوردها عبارتند از :
هیسترکتومی واژینال
- در این فرایند ، رحم از طریق ایجاد یک برش در بخش فوقانی واژن برداشته می شود. هیچ برش خارجی وجود نخواهد داشت.
- بخیه های جذبی در داخل واژن زده می شوند.
- این فرایند بیشتر در موارد افتادگی رحم و مشکلات غیر سرطانی یا غیر بدخیم مورد استفاده قرار می گیرند.
- این فرایند دارای کم ترین عوارض جانبی و سریع ترین ریکاوری ( تا چهار هفته ) می باشد و یک فرایند برتر محسوب می شود.
- بیمار معمولاً در همان روز جراحی ، می تواند محل درمان را به مقصد منزل ترک کند.
هیسترکتومی لاپاروسکوپیک
- لاپاروسکوپ ( یک لوله نازک مجهز به دوربین در یک سر ) در بخش تحتانی شکم از طریق یک برش کوچک در ناف ، وارد می شود.
- ابزار جراحی ، از طریق چندین برش کوچک دیگر ، وارد می شوند.
- رحم به صورت قطعات کوچک از طریق برش هایی در شکم یا از طریق واژن ، برداشته می شود.
- برخی افراد در همان روز جراحی یا بعد از یک شب ماندن در بیمارستان ، به منزل برمی گردند.
- ریکاوری کامل در این فرایند کوتاه تر بوده و در مقایسه با هیسترکتومی شکمی ، با درد کمتری همراه است.
هیسترکتومی لاپاروسکوپی با کمک روبات
- جراح ، با کمک روبات ، فرایند را انجام می دهد.
- یک لاپاروسکوپ در شکم وارد می شود و بنابراین ناحیه لگن ، قابل رویت می باشد.
- ابزار جراحی باریک و کوچک از طریق سه تا پنج برش در اطراف ناف ، وارد می شود. بازوهای روبات و ابزار مربوطه توسط جراح ، کنترل می شود.
- ریکاوری ، شبیه به هیسترکتومی لاپاروسکوپی می باشد.
هیسترکتومی شکمی
- رحم شما از طریق یک برش شش تا هشت اینچی در شکم ، برداشته می شود.
- برشی از ناف تا استخوان ناحیه شرمگاهی ، یا در عرض بخش فوقانی خط رشد مو در ناحیه شرمگاهی ، ایجاد می شود. جراح از بخیه ها یا منگنه ها برای بستن برش ، استفاده می کند.
- این فرایند بیشتر در زمان ابتلا به سرطان ، زمانی که رحم بزرگ شده و بیماری به نواحی دیگر لگن انتشار یافته است ، مورد استفاده قرار می گیرد.
- این فرایند به طور کلی نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.
جراحی هیسترکتومی چقدر طول می کشد؟
این جراحی در حدود یک الی سه ساعت طول می کشد. زمان مورد نیاز برای جراحی ، بر حسب اندازه رحم ، نیاز به رفع اسکارهای بر جای مانده از جراحی های قبلی یا نیاز به برداشته شدن بافت ها و اندام های دیگر از قبیل لوله فالوپ یا تخمدان ها غیر از رحم ، متغیر می باشد.
عوارض بعد از عمل هیسترکتومی
برخی از رایج ترین عوارض جانبی عمل جراحی برداشتن رحم ، تخلیه ترشحات واژنی ( که حدوداً تا شش هفته بعد از جراحی ادامه پیدا می کند ) و حساسیت در ناحیه های برش می باشد.
اگر تخمدان های شما در زمان عمل برداشته شود ، علائم یائسگی از قبیل موارد زیر را تجربه خواهید کرد:
- گرگرفتگی بعد از عمل هیسترکتومی
- خشکی واژن
- از بین رفتن میل جنسی
- دشواری در خواب ( بی خوابی )
- تشکیل لخته های خون
- عفونت شدید
- خونریزی
- پارگی بخیه های داخلی
- آسیب مجاری ادرار
- مشکلات مرتبط با بیهوشی
پزشک بمنظور اجتناب از بروز عوارض جانبی یائسگی که در بالا اشاره شد ، درباره گزینه های درمان با بیمار گفتگو می کند.
نکات بعد از جراحی هیسترکتومی
مقدار زمان ماندن در بیمارستان بعد از انجام جراحی هیسترکتومی بر حسب نوع جراحی انجام شده ، متفاوت می باشد. پزشک ، شما را تحت نظارت قرار می دهد تا مطمئن شود علائمی از قبیل خونریزی یا تشکیل لخته های خون ، وجود ندارد.
پس از جراحی ، هر چه زودتر باید از جا بلند شده و راه بروید تا لخته خون در پاهای شما شکل نگیرد. اگر جراحی شما از نوع هیسترکتومی شکمی بوده است ، باید چند روز در بیمارستان بمانید. هیسترکتومی واژنی و لاپاروسکوپیک ، کمتر تهاجمی بوده و معمولاً نیازی به ماندن در بیمارستان ندارد.
پزشک ، دستورات مربوط به دوره ریکاوری از قبیل محدودیت ها در فعالیت های روزمره را در اختیارتان قرار می دهد. حتماً در خصوص دغدغه ها در طول دوره ریکاوری یا پروسیجر ، با پزشک جراح خود مشورت کنید.
مزایای جراحی برداشتن رحم
اگر شما از دردهای ممتد شکمی یا خونریزی های شدید و نامنظم رنج می برید ، هیسترکتومی می تواند به شما در تجربه کردن یک زندگی لذت بخش تر ، کمک کند. اگر شما در معرض خطر بیشتر سرطان رحم هستید ، هیسترکتومی می تواند احتمال بروز این خطر را کاهش داده و به طور بالقوه ، زندگی شما را نجات دهد.
معایب هیسترکتومی
هیسترکتومی یک جراحی اصلی با ریکاوری طولانی است. این جراحی ، خطرات و عوارض جانبی را به همراه دارد. بر حسب نوع جراحی ، ممکن است یائسه شوید یا علائمی از یائسگی را تجربه کنید. بعد از این فرایند ، دیگر نمی توانید باردار شوید.
ریکاوری هیسترکتومی چقدر طول می کشد؟
بیشتر افراد ، بعد از این عمل به یک دوره ریکاوری ۴ تا ۶ هفته ای نیاز دارند. ریکاوری به نوع هیسترکتومی و چگونگی انجام آن وابسته است. ریکاوری هیسترکتومی واژینال و لاپاروسکوپیک ، در مقایسه با هیسترکتومی شکمی ، کوتاه تر است.
شما باید فعالیت خود را به طور تدریجی افزایش داده و به احساسات خود توجه کنید. اگر فعالیتی باعث بروز درد در شما شود ، باید آن را متوقف کنید. درباره دستورالعمل های ویژه مربوط به سپری کردن دوره ریکاوری در منزل از قبیل داروها و نحوه مصرف آنها ، با پزشک خود گفتگو کنید.
آنچه درباره ریکاوری هیسترکتومی در منزل باید بدانیم :
ریکاوری واژنی و لاپاروسکوپیک در حدود دو تا چهار هفته طول می کشد. در هیسترکتومی شکمی ، گاهی تا شش هفته زمان مورد نیاز است. قبل از عزیمت به منزل با پزشک خود گفتگو کنید تا بهترین دستورالعمل ها برای داشتن یک خود مراقبتی با کیفیت ، در اختیار شما قرار داده شود.
برخی از این دستورالعمل ها شامل موارد زیر می باشد:
- ممکن است به مدت یک تا شش هفته خونریزی واژنی ملایمی را تجربه کنید. از پدهای بهداشتی یا نوار بهداشتی های لطیف برای جذب ترشحات ، استفاده کنید.
- حداقل به مدت ۶ هفته ، از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- تا شش هفته بعد از جراحی ، رابطه جنسی نداشته باشید.
- می توانید دوش بگیرید و برش ها را با آب و صابون بشویید. بخیه ها در یک دوره شش هفته ای جذب خواهند شد. پانسمان شدن برش ، مورد نیاز نمی باشد. اگر استریپ جراحی مورد استفاده قرار گرفته باشد ، به طور خودبخود ظرف یک هفته فرو می افتد. در صورت استفاده از منگنه های جراحی ، پزشک در موعد مقرر ، اقدام به برداشتن آنها خواهد کرد.
- بعد از هیسترکتومی شکمی ، رانندگی تا دو هفته ممنوع می باشد. منع رانندگی تا زمان مصرف داروهای نارکوتیک برای کنترل درد ، ادامه خواهد داشت. در صورت انجام هیسترکتومی واژنی یا لاپاروسکوپیک ، بعد از چند روز می توانید رانندگی کنید.
- بر حسب نوع احساسی که دارید ، می توانید ورزش کردن را بعد از چهار تا شش هفته از سر بگیرید.
- بر حسب نوع شغل تان می توانید ، بعد از سه تا شش هفته ، به محل کارتان بازگردید.
بعد از هیسترکتومی چه احساسی خواهید داشت ؟
- واکنش های فیزیکی
بعد از این فرایند جراحی ، قائدگی شما متوقف می شود. گاهی احساس گر گرفتگی کرده و علائمی شبیه به یائسگی را تجربه می کنید. خونریزی خفیف واژنی یا خروج ترشحات قهوه ای تیره در طول یک دوره چهار تا شش هفته ای بعد از جراحی ، طبیعی می باشد.
گاهی تا چهار هفته در ناحیه برش ها ، احساس درد می کنید. قرمزی ، تورم و کبودی در طول چهار تا شش هفته ناپدید می شود. احساس سوزش یا خارش اطراف برش ها نیز نرمال می باشد. همچنین ، ممکن است بی حسی در اطراف برش و پاهای خود را تجربه کنید.
- واکنش های احساسی
واکنش های احساسی در هیسترکتومی متغیر بوده و کیفیت آمادگی شما ، دلیل تان برای جراحی و درمان مشکل وابسته است.
برخی بانوان درگیر احساس از دست دادگی می شوند ، ولی این واکنش ها موقتی بوده و بسیاری از بیماران ، بهبود کیفیت زندگی را تجربه می کنند.
بزرگ شدن شکم بعد از هیسترکتومی
تورم و احساس پر از گاز بودن شکم بعد از هیسترکتومی ، کاملاً طبیعی است. گاهی چند هفته طول می کشد تا حالت پف کردگی و تورم در شکم ، از بین برود. با پزشک خود در خصوص راهکارهای کمک به کاهش این تورم صحبت کنید. برخی ورزش های خاص ، استفاده از کمپرس گرم و تغییر رژیم غذایی می تواند مفید واقع شود.
چاقی بعد از هیسترکتومی
اگرچه هیسترکتومی ارتباطی با چاقی ندارد ، ولی در برخی منجر به افزایش وزن می شود. بسته به نوع جراحی ، دوره ریکاوری شما چهار تا شش هفته به طول می انجامد. در این مدت سطح فعالیت ها کاهش می یابد. این استراحت می تواند به طور موقتی ، باعث افزایش وزن یا چاقی در شما شود.
آیا بعد از هیسترکتومی وارد دوره یائسگی می شویم؟
این به برداشته شدن یا دست نخورده ماندن تخمدان ها وابسته است. اگر تخمدان های شما بعد از هیسترکتومی دست نخورده باقی بماند ، بلافاصله وارد دوره یائسگی نمی شوید. اگر هر دو تخمدان برداشته شود ، بلافاصله بعد از جراحی ، وارد دوره یائسگی خواهید شد.
آیا بعد از هیسترکتومی تست پاپ اسمیر همچنان مورد نیاز است؟
به طور کلی ، با توجه به اینکه شما در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم نیستید ، تست پاپ مورد نیاز نمی باشد. اگر هیسترکتومی به دلیل سرطان انجام شده باشد ، باید تست پاپ را انجام دهید.
مراجعه به پزشک بعد از هیسترکتومی
در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- خونریزی واژنی به رنگ قرمز روشن
- تب بالای ۳۸ درجه
- حالت تهوع و استفراغ شدید
- دشواری در ادرار کردن و حس سوزش در زمان ادرار یا تکرر ادرار
- افزایش درد
- افزایش قرمزی ، تورم و تخلیه ترشحات از برش
آیا هیسترکتومی بر روی رابطه جنسی اثر می گذارد؟
عملکرد جنسی معمولاً بعد از هیسترکتومی ، تحت تاثیر قرار نمی گیرد. اگر تخمدان ها به همراه رحم برداشته شده باشند ، علائم یائسگی از قبیل کاهش تحریک جنسی یا خشکی واژن اتفاق می افتد. استفاده از روغن های بر پایه آب می تواند به رفع خشکی واژن کمک کند.
